Prisijungimo sutarčių teisinės problemos
Rainys, Egidijus |
Borevičienė, Doc. dr. Edita | Recenzentas / Rewiewer |
Švirinas, Doc. dr. Daivis | Darbo gynimo komisijos pirmininkas / Thesis Defence Board Chairman |
Vasarienė, Doc. dr. Dalia | Darbo gynimo komisijos narys / Thesis Defence Board Member |
Novikovienė, Doc. dr. Lina | Darbo gynimo komisijos narys / Thesis Defence Board Member |
Kasdien vystantis šalies ekonomikai, didėjant gamybos, pirkimo, pardavimo, paslaugų mastams, didėjant tarp rinkos dalyvių sudaromų sandorių skaičiui šalia įprasto sandorių teisinio įforminimo, kuomet tarp dviejų, vienodą derybinę galią turinčių, sandorio šalių derybų keliu yra sudaroma sutartis, atsiranda ir sutartys, kurių pagrindas yra standartinės vienos iš sandorio šalių parengtos sąlygos, dėl kurių kita sandorio šalis negali derėtis. Tokias sutartis, kurių pagrindas yra standartinės sąlygos ir kurios sudaromos priimk-arba-atsisakyk principo pagrindu, mokslinėje literatūroje yra priimta vadinti Prisijungimo sutartimis. Esant nepakankamam šios sutarčių rūšies ištirtumui, šiame magistro baigiamajame darbe, naudojant teorinius ir empirinius tyrimo metodus, yra atskleidžiamos Prisijungimo sutarties, kaip atskiros sutarties rūšies, atsiradimo priežastys ir prigimtis, išanalizuoti ir išskirti sąlyginiai Prisijungimo sutarties požymiai, leidžiantys identifikuoti Prisijungimo sutartį bei atskirti ją nuo derybų būdu sudaromos sutarties, pateikiama aiški ir Prisijungimo sutarties esmę atskleidžianti Prisijungimo sutarties samprata, įvardintos ir aptartos sutartinės priemonės, kurios dažniausiai naudojamos nesąžiningumui Prisijungimo sutartyje sukurti, analizuojamos pagrindinės teisės normos, reglamentuojančios civilinius teisnius santykius, susiklostančius prisijungimo būdu sudarytos sutarties pagrindu. Darbe taip pat analizuojamos Prisijungimo sutarčių sąlygų vertinimo tendencijos Lietuvos Aukščiausiojo Teismo praktikoje, įvertinus pozityvius ir negatyvius formuojamos praktikos momentus bei atsižvelgiant į poreikį ginti vartotoją, kaip silpnesniąją sutarties šalį, ir tokį gynimą padaryti kuo efektyvesnį, taip pat į CK 6.188 str. 4 d., pateikiamas pasiūlymas Lietuvos Respublikos teismams laikytis pozicijos, jog vartojimo sutartis automatiškai yra laikoma procesiškai nesąžininga, jei konstatuojama, jog ji yra sudaryta prisijungimo būdu ir klausimą dėl sutarties procesinio sąžiningumo rekomenduojama kelti tik tada, kai tai įrodinėja prisijungimo būdu sudarytos vartojimo sutarties standartines sąlygas parengusi sutarties šalis. Reziumuojant pasakytina, jog paliekant nišą gilesnei tam tikrų aspektų analizei, darbe sprendžiami Prisijungimo sutarties identifikavimo klausimai, aptariamas Prisijungimo sutartyse galintis atsirasti nesąžiningumas, analizuojama norminė medžiaga ir teismų praktika, susijusi su Prisijungimo sutarties sąlygų privalomumo klausimais.
In the daily development of economics, when capacities of manufacturing, purchase, sale and facilities are growing and participants of the market are engaged in more and more contracts, along with the classical formalization of transactions, when parties, having equal bargaining power, enter into contract after negotiation, arise contracts, which are based on standard form terms, prepared by the party, having stronger bargaining position, to be signed by the party in a weaker position without any negotiation. Such standard form contracts, which are offered on take-it-or-leave-it basis, in academic literature are termed as adhesion contracts. Being in line that the surveys in Lithuanian doctrine of such kind of contracts are insufficient, by the use of theoretical and empirical methods, in this Master’s thesis: the nature of adhesion contract is uncovered; conditional features, simplifying the identification of adhesion contract are analyzed; explicit and substantiality establishing definition of adhesion contract is offered; contractual instruments, which are commonly used to create unconscionability in adhesion contracts are named and discussed; legislation, dealing with legal civil relationships arising from adhesion contracts, is analyzed. Apart from this, this Master’s thesis deals with tendencies of adhesion contracts assessments in practice of The Supreme Court of Lithuania. In estimation of positive and negative moments of formed practice by The Supreme Court of Lithuania and considering the need of effective customer, as economically weaker party, protection, along with part 4 of article 6.188 of Lithuanian civil code, this Master’s thesis proposes to consider contract automatically procedurally unconscionable if it is found that contract is adhesive, and do not rise question of such contract’s procedural conscionability till the party, which has prepared standard terms, has explicitly asked to do so. Taking everything into account, findings of this Master’s thesis, by leaving some spaces in deeper analysis of some aspects, deals with questions of adhesion contract identification, names and discusses contractual instruments, which are commonly used to create unconscionability in adhesion contracts, analyses legislation and practice of The Supreme Court of Lithuania in touch with the obligatory manner of terms of adhesion contracts.